Bronie Drzewcowe (książka)

------------------------------------------------------------------------------

           Broni opisanie, albo krotki wstep do bronioznawstwa tom II.

------------------------------------------------------------------------------

                        Bronie drzewcowe i obuchowe:

     Tekst ten nie ma za zadanie zapoznawac czytelnika z rodzajami broni tego 
typu, a jedynie z opisem czesci skladowych i wyjasnieniem co jest czym. Opis
ten dotyczy zarowno maczug, jaki i toporow i typowych broni drzewcowych.
Istota tej broni polega na zastosowaniu drzewca lub trzonka przedluzajacego 
ramie sily dzialajacej na zelezce lub glowice, bedace glownymi czesciami tej 
broni. Bron drzewcowa charakteryzuje zas zelezce klujace, tnace lub kombino-
wane, osadzone na dlugim drzewcu, niekiedy z przeznaczeniem do ciskania, jak
czesto w przypadku oszczepu. Bron obuchowa cechuje glowica lub zelezce o dzia-
laniu glownie rozbijajacym, osadzone na trzonkudlugosci laski lub krotszym.
Bron obuchowa, wywodzaca sie od maczugi, uzyskala z czasem status znaku dygni-
tarstwa w postaci buzdyganu i bulawy.

 Zelezce
  - jest to zelazo broni drzewcowej i obuchowej. W broni drzewcowej najcze-
  sciej spotykamy: grot - rodzaj albo czesc zelezca, plaski lub graniasty 
  kolec ustawiony pionowo na szczycie drzewca. Plaskie groty sa niekiedy zwane 
  liscmi, usztywniane czasem zeberkiem. Niektore, bardziej rozbudowane zelezca
  zbrojne sa niekiedy elementami sterczacymi na boki - byly to kolec i hak 
  zagiety ku dolowi i umieszczony naprzeciw kolca po drugiej stronie. Topor
  halabardy bywa niekiedy okreslany jako barta lub oksza. Poprzeczka i skrzy-
  delko usytuowane poprzecznie do grota, umozliwiaja uchwycenie i odbicie 
  broni przeciwnika. Zelezce jest zamocowane na drzewcu tuleja, dla silniej-
  szego zamocowania zaopatrzona czesto w listwowate wasy, ktore dodatkowo 
  chronia gorna czesc drzewca przed scieciem. Kneblem lub sledziem nazywa sie 
  kosciana lub rogowa plytke przywiazana rzemieniem ponizej grotu oszczepu
  mysliwskiego, w celu zabezpieczenia broni przed zbyt glebokim wbiciem sie 
  broni w cialo zwierzyny. 
  Zelezca broni obuchowej skladaja sie zwykle z osady topora, ktora dla 
  lepszego osadzenia na toporzysku bywa z bokow wzmacniana wasami, z tylu 
  kapturkiem. Ostrze topora, niekiedy zaopatrzone w brode jest z osada 

                                      osada

                                      ____
                                     |    |
                    ___________szyjka|_/\_|_ obuch              
                   /           ______ _  _  |                  
                  /          _/      | \/ |/ kapturek         
                 |          /        | was|                    
           ostrze|         /         |    |                    
                 \        /          |    |
                  \      /           |    |toporzysko
                   \    |            |   /
                    \   |broda       |   |
                     \__/            |   |                      
                                     |   \

  polaczone szyjka. Niektorzy ostrze nazwyaja pletwa, ostrzem zas jej zao-
  strzona krawedz, podobnie jak w broni siecznej. Na osadzie po przeciwnej 
  stronie niz ostrze, znajduje sie obuchczasem zaopatrzony w mlotek - tepy
  wystep graniasty, kulisty, guzikowy itp. Nadziak zbrojny jest dziobem,
  czyli masywnym kolcem ustawionym poziomo i lekko, lukiem pochylonym w dol.
  Buzdygan ma glowice czesto skladajaca sie z pionowo, promieniscie ulozo-
  nych plytek, zwanych piorami.

 Drzewce
  - zerdz drewniana, w niektorych okazach broni dla zmniejszenia ciezaru
  wydrazona, w nowszych rura metalowa, zakonczona zelezcem u szczytu. Dolny
  koniec drzewca, zwany tylcem, bywa czesto dla wzmocnienia okuty. Bron ta
  miewa w swej bardziej ozdobnej formie dla wojsk pieszych w szczegolnosci,
  ponizej zelezca barwny fredzel zwany chwastem. 
  W broni obuchowej drzewce nazywa sie trzonem lub trzonkiem, w toporach 
  zas toporzyskiem. Drzewca broni obuchowej czesto maja tez wyodrebniony 
  uchwyt lub okuty tylec.

Opis ten jest krotki, ale mysle ze udalo mi sie nim zawrzec wszystkie 
bardziej istotne zagadnienia zwiazane z tego typu bronmi, a zwlaszcza
przyblizyc zwyklemu czytelnikowi wlasciwe nazwy jej czesci skladowych.

                                      Ludovicus, miecznik z Wyzimy.